Ranh giới giữa Phố Wall và nền kinh tế Mỹ đang dần bị xóa nhòa. Trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng ngày càng phụ thuộc vào giá cổ phiếu, nhiều khả năng Fed sẽ có khuynh hướng nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ thị trường.
Thị trường chứng khoán ngày càng có nhiều ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ. (Ảnh minh họa: Getty Images).
Hiệu ứng đáng chú ý
Mỗi lần giá cổ phiếu tăng sốc hoặc lao dốc nặng nề, các chuyên gia thường nhắc nhở rằng thị trường chứng khoán không phải nền kinh tế thực. Tuy nhiên, tờ Fortune cho biết ranh giới giữa hai bên đang mờ đi.
Hiện tại, nhờ giá tài sản tăng, người tiêu dùng đang chi tiêu hào phóng hơn. Đây là một hiện tượng mà các nhà kinh tế gọi là “hiệu ứng của cải”. Và chi tiêu tiêu dùng đang đóng góp khoảng 70% GDP Mỹ.
Trên thực tế, hiệu ứng này đã mạnh lên trong 15 năm qua. Theo ước tính gần đây của nhà kinh tế Bernard Yaros thuộc Oxford Economics, khi giá trị tài sản tích lũy từ thị trường chứng khoán tăng 1 USD, chi tiêu của người tiêu dùng cũng nhích thêm 0,05 USD. Con số đó cao hơn nhiều so với mức gần 0,02 USD vào năm 2010.
Tương tự, khi giá trị tài sản tích lũy từ nhà đất tăng 1 USD, chi tiêu cũng tăng khoảng 0,04 USD, cao hơn mức 0,03 USD ghi nhận trong quá khứ.
Ông Yaros viết: “Khi của cải tăng, các hộ gia đình trở nên lạc quan hơn về tình hình tài chính cá nhân và có xu hướng nới lỏng hầu bao. Ngoài ra, giá trị tài sản tăng còn giúp các hộ gia đình thu được nhiều tiền hơn khi thế chấp nhà ở hoặc thanh lý danh mục cổ phiếu để duy trì chi tiêu”.
Vị chuyên gia dự kiến hiệu ứng của cải sẽ còn mạnh lên trong những năm tới, khi lượng người về hưu gia tăng. Người về hưu không còn thu nhập từ công việc, do đó họ sẽ phải dựa nhiều hơn vào tài sản để đáp ứng nhu cầu chi tiêu.
Thêm nữa, sự phổ biến của các phương tiện truyền thông kỹ thuật số sẽ khiến người tiêu dùng ngày càng phản ứng nhanh với tin tức thị trường, qua đó củng cố thêm hiệu ứng của cải.
Con dao hai lưỡi
Hiệu ứng của cải có thể là một trong những lý do chi tiêu tiêu dùng duy trì sức bền trong năm 2025. Dù cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Donald Trump gây áp lực lạm phát và khiến thị trường lao động suy yếu, thị trường chứng khoán vẫn liên tục lập kỷ lục nhờ trí tuệ nhân tạo (AI).
Nhưng mặt khác, thị trường đã trở nên phụ thuộc hơn vào các cổ phiếu liên quan đến AI, ví dụ như nhà sản xuất chip Nvidia hay các công ty công nghệ lớn như Microsoft và Google.
Theo ước tính của ông Yaros, đà tăng của cổ phiếu công nghệ trong 12 tháng qua sẽ đóng góp thêm gần 250 tỷ USD vào chi tiêu hàng năm – tương đương hơn 20% tổng mức tăng chi tiêu.
Vị chuyên gia nhận định: “Thị trường chứng khoán không phải nền kinh tế. Tuy nhiên, nền kinh tế ngày càng chịu rủi ro từ biến động của thị trường”.
Các nhà phân tích tại JPMorgan Chase cũng đã xem xét mối liên hệ giữa cơn sốt AI và người tiêu dùng. Trong lưu ý viết vào tháng trước, họ ước tính tài sản của các hộ gia đình đã tăng hơn 5.000 tỷ USD trong một năm qua nhờ 30 cổ phiếu liên quan đến AI, từ đó giúp chi tiêu tăng 180 tỷ USD.
180 tỷ USD chỉ tương đương 0,9% tổng tiêu dùng của Mỹ, nhưng JPMogan ước tính con số này có thể lên cao hơn nếu cơn sốt AI kéo giá các cổ phiếu hoặc tài sản khác cùng đi lên, ví dụ như bất động sản.
Người giàu đang thống trị thị trường chứng khoán Mỹ, dù đa số người có thu nhập thấp và trung bình cũng đầu tư. Người giàu cũng là nhóm chi tiêu mạnh nhất.
Nghiên cứu từ Moody’s cho thấy top 10% người có thu nhập cao nhất đóng góp hơn một nửa chi tiêu trong nền kinh tế vào quý II – mức cao nhất từ trước tới nay.
Ông Michael Brown, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Pepperstone, viết trong lưu ý ngày 28/10: “Nền kinh tế Mỹ đang ngày càng phụ thuộc vào chi tiêu tùy ý của nhóm thu nhập cao. Trong khi đó, chi tiêu của nhóm thu nhập cao lại phụ thuộc vào biến động của tài sản rủi ro”.
Theo ông Brown, điều này có nghĩa là các nhà hoạch định chính sách – từ Cục Dự trữ Liên bang (Fed), cơ quan kiểm soát chính sách tiền tệ, đến Quốc hội, nơi quyết định chính sách tài khóa – đều có thêm động lực để hỗ trợ thị trường chứng khoán.
Lý do là hiệu ứng của cải cũng có thể diễn ra theo chiều ngược lại, tức giá tài sản giảm kìm hãm tiêu dùng và nền kinh tế.
Vị chuyên gia nhận định: “Nền kinh tế ngày càng gắn chặt với diễn biến của thị trường chứng khoán, trong khi đó thị trường lại phụ thuộc nhiều hơn vào chi tiêu của người tiêu dùng.
Những yếu tố khiến các nhà hoạch định chính sách có xu hướng sẵn sàng nới lỏng tiền tệ và duy trì kích thích tài khóa để hỗ trợ các tài sản rủi ro”.
Theo Doanh Nghiệp & Kinh Doanh